“Zie, je bent al vrij! “ (Hans Knibbe)
Je hoeft niet vrij te worden, niet ergens vanaf te komen of iets te veranderen: je bent al vrij. Precies zoals je nu bent, in deze situatie, ben je, met alles wat in je leeft, vrij en in verbinding. Het is de vrijheid van jouw aard die onverwoestbaar altijd al zo is, hoe de omstandigheden ook zijn.
Voor mij is dat steeds weer een radicaal en verheugend besef. Er is geen houvast. Vrij zijn betekent dat je de werkelijkheid, die open is, open laat. Je zet niets vast, je laat het zijn zoals het is. Dan blijk je inherent gelukkig te zijn. Zomaar, nergens om. Hoe kan dat? En hoe kun je je vrije aard vaker ervaren en tot uitgangspunt van je leven maken?
Als je niets vastzet, is er geen probleem; er hoeft niets opgelost te worden. Meestal is onze blik en manier van omgaan met het leven: ‘het moet anders’. We zijn op weg, doen hard ons best om iets te bereiken. We worden in beslag genomen door onze gedachten en gevoelens. Door situaties waar we ons zorgen over maken of die we juist graag vast willen houden, omdat ze prettig of mooi zijn.
Doordat we zo op weg zijn, zien we niet dat rijkdom er al is. Dat rijkdom is wie we zijn. Het vastzetten van onszelf en de ander, beperkt onze ruime blik. We verliezen onze nieuwsgierigheid, onbevangenheid, sensitiviteit en helderheid. We zijn niet meer op ons gemak, niet meer onbezorgd gelukkig. Terwijl dat onze aard is. Openheid is gewoon hier en nu, heel nabij, wie we al zijn.
Vrij zijn betekent niet dat je verlost bent van onprettige gevoelens en situaties, maar dat je niet bevangen bent. Dat je los bent ongeacht de omstandigheden. Los en in verbinding. Dat is thuis, een inherent geluk.
Voor onze psyche is dat niet goed te begrijpen. Hoe kun je gelukkig zijn, terwijl de omstandigheden niet rooskleurig zijn? De wereldvraagstukken complex?
Pijn en verdriet horen onvermijdelijk bij het leven. Er is ziekte, verlies, teleurstelling. Vanuit oogpunt van overleving leren we als kind te vermijden wat onaangenaam is en ons te hechten aan wat ons veiligheid geeft. Nu we volwassen zijn, kunnen we het ons permitteren om het zoeken naar veiligheid los te laten. We kunnen zien dat we ruimer zijn dan onze zelfbeelden en wereldbeelden.
De werkelijkheid blijkt open te zijn, fundamenteel houvastloos. Hechting blijkt een illusie te zijn, noodzakelijk om op te groeien en een psychologisch zelf te ontwikkelen, maar in werkelijkheid kun je je aan openheid niet hechten. Voor onze psyche is dat een bedreigend inzicht. Voor onze aard is het thuiskomen in hoe het al is. Dan blijkt dat, ook al doet het zeer, ook al is er verlies, geluk niet is om daar verlost van te zijn, maar dat geluk is Zijn waar je bent. Dan kom je thuis in je open hart, waar je alles herkent als een expressie van jouw hart, van jouw gewaarzijn.
Soms zijn er in ons leven momenten waarop we dat spontaan herkennen. Een moment in de natuur, een ontmoeting, in muziek, in dans, het lezen van een mooie tekst of in het zijn bij iemand die stervende is. Er is een vanzelfsprekend gevoel van goedheid, ‘zo is hoe het leven bedoeld is’. Een onbevangen ongekunsteld aanwezig zijn.
Hoe kun je je vrije aard vaker herkennen en als uitgangspunt van je leven nemen? Er zijn drie aspecten die ik hier wil noemen: meditatie, studie en motivatie. Hieronder licht ik deze aspecten kort toe.
Meditatie Door dagelijks te mediteren maak je een breuk met je dagelijkse drive. Je laat je gedachten los en daarmee de verhalen waar je vaak in zit. Hierdoor creëer je ruimte waarin je de openheid van je geest ervaart en leert kennen. Regelmatig mediteren ondersteunt je bij het herinneren wat je belangrijk vindt, waar het jou om gaat in het leven. Het ondersteunt je ook in het sneller herkennen wanneer je samenvalt met een gedachte of een emotie, waardoor je sneller je grond en je vrije positie weet te herinneren. Gaandeweg wordt meditatie een beoefening waar je van houdt, het zijn herinneringen aan en momenten van thuiskomen.
Studie Door boeken over onze non-duale aard te lezen, leer je je aard en subtiele belevingen makkelijker herkennen. Naast studie kunnen deze boeken ook een inspiratiebron zijn om je aard naar de voorgrond te brengen. Door bestuderen van theorie over onze psyche, leer je begrijpen hoe je psyche werkt, welke gewoonten en dynamieken er in je leven, waardoor je deze sneller herkent, en milder met jezelf leert omgaan. Zie voor enkele boeken de pagina literatuur.
Je motivatie verkennen en herinneren blijkt heel behulpzaam te zijn bij het koers houden. In het begin vraagt het een actieve verkenning: waar gaat het me ten diepste om? Wat is van waarde voor mij? Waar wil ik dat mijn leven over gaat? Wanneer je ontdekt wat jou inspireert, waar je hart van oplicht, is het ondersteunend om dit regelmatig of bijvoorbeeld aan het begin van je meditatie hardop te herinneren. Hierdoor wordt al wakker wat je wil leven, je creëert een inspirerende ruimte.